Back Asia (Romeinse provinsie) Afrikaans آسيا (مقاطعة رومانية) Arabic آسیا (رومی اوستان) AZB Азія (рымская правінцыя) Byelorussian Азия (римска провинция) Bulgarian Asia Breton Àsia (província romana) Catalan Asie (provincie) Czech Asia (romersk provins) Danish Asia (Provinz) German
 | |
| Math | Talaith Rufeinig  |
|---|---|
| Prifddinas | Effesus |
| Sefydlwyd |
|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Diocese of Asia |
| Gwlad | yr Ymerodraeth Fysantaidd |
| Cyfesurynnau | 38.4°N 28.3°E |
 | |
Roedd Talaith Rufeinig Asia yn uned wleidyddol a greuwyd ar ddiwedd y Weriniaeth Rufeinig. Roedd yn dalaith Seneddol a lywodraethid gan proconswl, trefn a arosodd yn sgîl ad-drefnu yr Ymerodraeth Rufeinig yn 211.
Bu rhaid i Antiochus III o'r Aifft ildio Asia ar ôl i'r Rhufeiniaid drechu ei fyddin ym mrwydr Magnesia, yn 190 CC. Ar ôl Cytundeb Apamea (188 CC), rhoddwyd yr ardal gyfan i Rufain dan frenin nawdd yn Mhergamon.
Yn 133 CC, rhoddodd Attalus III o Bergamom, oedd heb etifedd, ei deyrnas i Rufain. Ffurfiwyd y dalaith Asia Proconsularis, yn cynnwys hen ardaloedd Groegaidd Mysia, Lydia, Caria, a Phrygia.
Roedd rhai o ddinasoedd Asia, fel Ephesus a Pergamon, ymhlith y dinasoedd pwysicaf a chyfoethocaf yn yr ymerodraeth. Ymhlith y rhai fu'n dal y swydd o broconswl Asia, roedd yr hanesydd Tacitus (110-113).
Ar ôl 326, pan symudodd yr ymerodr Cystennin Mawr y brifddinas i Byzantiwm, arosai'r dalaith yn ganolfan i ddiwylliant Rhufeinig a Helenistaidd yn y dwyrain am ganrifoedd. Arosodd yn rhan o'r Ymerodraeth Fysantaidd hyd y 15g.